Chịu rét vì người quá lớn

Ông Nguyễn Văn Chấn (63 tuổi, ở Nghệ An) nhớ, thời bao cấp, cán bộ công nhân viên mỗi năm được phát cho một phiếu vải có tiêu chuẩn chỉ 5 m để may quần áo. Có người nhớ rằng chỉ được 4 m. Đàn ông có loại vải kaki để may quần. Đàn bà có vải lụa và được thêm mấy mét vải màn để làm băng vệ sinh.

Hầu hết người hồi đó đều dành vải đến Tết mới may quần áo để diện đi chơi. Người lùn nhỏ thì may quần áo còn rộng rãi vài phần. Những anh chàng cao lớn, mặc quần áo ngắn cũn đành chịu. Ai chịu khó giữ gìn thì quần áo mặc được lâu, lỡ sờn rách thì cố vá víu mặc tạm chờ đợt cấp mới.

Nhiều người còn nhớ, khổ vải hồi đó thường là 1 m, nhưng đôi khi rộng hoặc hẹp hơn. Có người nhận vải khổ chỉ được 70-80 cm hoặc hẹp hơn chút, nhân viên phân phối bù thêm cho một đoạn chiều dài, miễn sao đủ diện tích. Người Việt Nam thời đó hầu hết đều nhỏ con, lại gầy gò nên nhìn chung đều may vừa quần áo. Ấy vậy nhưng có đôi người to béo, mang vải về may quần áo, mặc chật đành chịu.

Ông Chấn kể, hàng xóm có ông tên là Thận dáng người cao to quá khổ. Mùa đông ra đường mà ông này cứ mặc cái quần ngắn cũn. Nhiều người chỉ trỏ khen "ông này tài chịu rét!". Ông Thận chỉ cười trừ. Người to mà vải phân phối thì ít, biết sao được.

Từ nhỏ đến lớn, trải qua một quãng đời dài đói khổ nơi làng quê ở huyện Đô Lương – Nghệ An, ông Nguyễn Văn Quang nhớ về thời bao cấp như câu chuyện vừa xảy ra ngày hôm qua. Trong mắt ông hiện lên hình ảnh những năm mất mùa, năng suất kém, đợi mãi đến ngày Tết mới có vài lạng thịt mà ăn.

Ông nhớ, nông thôn, nông dân không sử dụng tem phiếu mua hàng hóa mà hầu hết đều phân phối ăn chia theo công điểm do hợp tác xã quy định. Tất cả đồng ruộng, trâu bò, lợn đều do hợp tác xã quản lý. Cuối năm hoặc quý được phân chia lúa gạo, thịt, cùng một số nhu yếu phẩm khác theo công điểm đã đạt được.

Ngày Tết là sân kho các xóm huyên náo khôn tả. Hợp tác xã tổ chức phân phối thịt lợn. Người lớn hì hục chọc tiết, mổ ruột làm lòng, tiếng lợn kêu eng éc không ngớt. Đám trẻ con đứng ngoài rình rập, ánh mắt chờ đợi. Chúng trông chờ và biết chắc hôm đó, kiểu gì cả làng cả xã cũng có bữa liên hoan tiết canh, lòng lợn rôm rả.

Mỗi đội có mấy chục nhà thì số thịt lợn sẽ được chia theo chừng ấy phần. Mỗi phần dăm ba cân đều nhau và được xếp trên những lá chuối bày khắp sân kho. Rồi người ta lại bẻ que làm thẻ, ghi tên từng gia đình trên đó bốc thăm chọn phần.

Đội sẽ cử những đứa trẻ đi rải thẻ lên từng phần thịt. Người lớn không được rải thẻ vì sợ gian lận. Chỉ có trẻ con là vô tư nhất. Rồi phần thịt có thẻ mang tên ai thì nhà đó lấy thịt về. Ở quê nhà thường đông con, số thịt đó quá ít ỏi. Thiếu thốn vậy mà ngày Tết nơi làng quê vẫn thật đầm ấm và luôn tràn ngập tiếng cười.